9
Кулун тутар 16 күнүгэр «Туруктаах ыал-үөрэнээччи олоххо ситиһиилээх буолуутун мэктиэтэ» диэн темаҕа улуустааҕы иккис төрөппүттэр форумнара буолан ааста. Күн бастакы аҥарыгар секцияларынан арахсан, Үөһээ Бүлүүтээҕи И.Барахов аатынан орто оскуола базатыгар саҕаланна. Манна барыта 8 секциянан, сүрүннээн билиҥҥи кэмҥэ оҕо уонна төрөппүт сыһыаннара, дьиэ кэргэҥҥэ оҕону иитиигэ билиҥҥи кэм тосхоллоро, баар ыарахаттары туоратыыга, инники сайдыы тускулларыгар сүбэлэр, санаа атастаһыылара буолла, модератордарынан улуустааҕы үөрэх салалтатын специалистара үлэлээтилэр. Секцияларынан үлэ кэмигэр улуус Аҕа Баһылыга В.С. Поскачин, улуус үөрэҕин салалтатын начальнига С.О. Борбуев “Уолу, кыыһы арааран үөрэтии: бэрэспэктиибэлэр, хайысхалар, быһаарыылар” секцияҕа кыттыыны ыллылар уонна санааларын үллэһиннилэр. Бу тэрээһиҥҥэ барыта 287 төрөппүт, иитээччилэр, учууталлар, общественность бэрэстэбиитэллэрэ кыттыыны ыллылар. Форум кэмигэр тарбахтарыгар талааннаах төрөппүттэр маастар – кылаастара, быыстапкалара бэрт тэрээһиннээхтик барда. «Тускул» оҕо айымньытын киинин иһинэн үлэлиир “Опора” куруһуок волонтердарын көмөтүнэн, «Лучик солнца» үтүө санааланыы акцията ыытыллан, 187 тыһыынча солкуобай харчынан киирэн, Тобохов Саид диэн 2 саастаах оҕо эмтэнэригэр көмөҕө барда. Секциялар түмүктэринэн, төрөппүттэр оҕону дьиэ кэргэҥҥэ иитиигэ, национальнай проектары олоххо киллэриигэ санаа атастаһан, сүбэ-соргу ылан тарҕастылар. Оҕону дьиэ кэргэҥҥэ иитиигэ Аҕа оруола хаһааҥҥытааҕар да үрдүөхтээҕин, оскуолаларга иитии – үөрэтии боппуруостара нэһилиэнньэ иннигэр аһаҕас буолуохтааҕын, үөрэтэр учууталлар оҕоҕо кимиттэн-тугуттан тутулуга суох, хас биирдии үөрэнээччигэ хаачыстыбалаах билиини биэрэллэрин сүрүн сорук, ирдэбил быһыытынан сыаналаан, оскуолалар салайааччылара тус эппиэтинэстэрин үрдэтэллэрэ уолдьаспытын эттилэр. Үгүс төрөппүттэр оҕо эт-хаан өттүнэн толору сайдыылаах, дьиэ ис-тас үлэтигэр, традиционнай, норуот быһыытынан уратыбытын учуоттаан, сезоннай үлэлэргэ булка-аска, окко-маска, сүөһү-ас үлэлэригэр олох кыра саастарыттан өйдөөн, сыстан улааппыт оҕолор хайаан да ситиһиилээх дьон буолалларын бэлиэтээтилэр. Инникитин оҕо иитиитин оскуолаҕа аҥардастыы сэлээннээбэккэ, дьиэ кэргэн, аймах былааннаан, бэйэ билиитинэн-көрүүтүнэн, сатабылынан, дьиэ кэргэн үтүө үгэстэригэр сыһыаннаан иитэрэ быдан чугас уонна тиийимтиэ буолара саарбаҕа суоҕун ыйдылар. Кырдьык, урукку өттүгэр иитии боппуруоһа бүтүннүү оскуола эппиэтинэһэ буолар кэмэ баарын мэлдьэһэр сатаммат.
Күн иккис ацарыгар форум кыттыылаахтара оройуоннааҕы культура дьиэтигэр муһуннулар. Форум Үөһээ Бүлүүтээҕи 2№-х «Теремок» оҕо уһуйаанын иитиллээччилэрин хорун эҕэрдэ ырыаларынан саҕаланна. Форум үлэтигэр кыттыыны ыллылар уонна оҕону дьиэ кэргэҥҥэ иитиигэ улуус салалтата ыытар тус сыаллаах үлэтин-хамнаһын, инники сайдыы былааннарын туһунан санааларын үллэһиннилэр улуус Баьылыгын бастакы солбуйааччы С.А.Михалев, улуус Баһылыгын социальнай боппуруостарга солбуйааччы Л.С. Тойтонова. Форуму үөрэх улуустааҕы салалтатын начальнига Борбуев С.О. салайан ыытта уонна ааспыт үөрэх сылын түмүктэригэр, быйылгы сыл саҥа соруктарыгар, национальнай проектары олоххо киллэриигэ тохтоон, сыал-сорук туруорда. Мантан салгыы К.С. Чиряев аатынан Ороһутааҕы норуот педагогикатын музейын салайааччыта Васильева Р.А. оҕону үлэннэн, ийэ тылынан, урууннан-аймаҕынан иитии, эһээ, эбээ педагогикатын этнопедагогика төрүттэригэр олоҕуран иитии сүрүн оруолу ыларын кэпсээтэ. Сибиряков М.Д. Үөһээ Бүлүү улууһун УСЗН суруннуур специалиһа ийэлэргэ көрүллэр саҥа чэпчэтиилэр тустарынан, Захарова С.П., Үөһээ Бүлүүтээҕи М.А.Алексеев республиканскай лицей-интернатын иитэр үлэҕэ директоры солбуйааччы, оҕо сайыҥҥы сынньалаҥын сөптөөхтүк тэрийии, манна төрөппүт оруолун туһунан кэпсээтилэр. Бүлүү куоратыттан кыттыыны ыла кэлбит “Дьиэ кэргэн уонна ыччат социальнай өйөбүллээх буолуутун” киинин сэбиэдиссэйэ, педагог - психолог Иванова С.Н. оҕону дьиэ кэргэҥҥэ иитии туһунан кэрэхсэбиллээх иһитиннэрии оҥордо.
Форум түмүгүнэн, улууска төрөппүт Сүбэтин тэрийэн үлэлэтиигэ, оҕо иитиитигэр уһулуччу ситиһиилээх бастыц дьиэ кэргэҥҥэ анал бэлиэ олохтуурга, нэһилиэнньэ иннигэр оскуола салайааччыларын отчуотун олохтооһун, лекторскай састаабы тэрийии туһунан этиилэр мунньах резолюциятыгар киллэрилиннилэр. Кэпсэтээччилэр оҕо иитиитигэр төрөппүт уонна оскуола хаһааҥҥытааҕар да сомоҕолоһон, биир сыал-сорук тула түмсэн үлэлиир наадалааҕын бэлиэтээтилэр. Национальнай проектары олоххо киллэрии соруктара хас биирдиибит толкуйдаах, олоххо тус сыаллаах, дойдубут инники сайдыытыгар тус кылааппытын киллэрсэр туһугар бэйэ бодотун тардынан, күннээҕинэн буолбакка, киэҥи, ырааҕы көрөн, оҕолорбутугар, эдэр ыччакка холобур буолардыы олоруу соруга турар.
Өр сылларга тохтуу сылдьан баран, иккис сылын ыытыллыбыт төрөппүт улуустааҕы мунньаҕа төрөппүттэр, общественность ортотугар актуальноһа сүппэтэҕин өссө күүһүрбүтүн көрдөрдө. Улуустааҕы төрөппүт Сүбэтэ тэрилиннэ, резолюция ылылынна.
